ABD’de Şükran Günü’nden (Her Kasım Ayı’nın 4’ncü perşembesi) sonra gelen ilk cumayı temsil eden Black Friday bu sene de son derece hareketli geçti. Ülkemizde de son derece agresif bir biçimde geçen (?!?) bu özel günde birçok marka ürünlerini maliyetine satarak mağazaların önünde uzun kuyruklar oluşmasına neden oldu. Ben de bu yazımda alışveriş çılgınlığının en üst düzeye çıktığı bu dönem için ufak bir analiz yapmak istedim. Bu seneki gelişmeleri ileteceğim ancak ondan önce Black Friday’in nasıl ortaya çıktığına bakmakta fayda var:
Black Friday konsepti ne zaman başladı?
ABD’de yılın en büyük alışveriş günü olarak kabul edilen bugünün ilk ortaya çıkışı 1932 yılına rastlar. Noel alışveriş sezonunun başlangıç günü olarak kabul edilen gün resmi ismi olan “Black Friday”‘i 1961 yılında almıştır. Philadelphia’daki alışveriş izdihamından dolayı pek çok kişi yaralanmış hatta sakatlanmıştır. “Black” sıfatını almasının da başlıca sebebi budur. Bir diğer görüşe göre ise Black kelimesi Black Market’den geliyor, yani karaborsa. İlk başta ABD’de sonrasında ise ABD sınırındaki Kanada’da başlayan bu alışkanlık kısa sürede İngiltere ve diğer ülkelere yayılarak geniş çaplı bir alışveriş etkinliği haline gelmiş. Black Friday’de insanlar bir önceki geceden ilgili mağazaların önünde kamp kurup mağazalar sabah 06:00 gibi açılır açılmaz büyük izdihamlar eşliğinde ucuz ürün avına çıkarlar. Bu keşmekeş esnasında pek çok kavganın hatta yaralanmanın yaşandığını biliyoruz. Bundan dolayı bu dönem pek çok kişiye göre online alışveriş, mağazadan alışverişten çok daha güvenlidir. Tabi çoğu site ilgili günde yüksek trafikten dolayı yavaşlar ancak hızlı davranırsanız büyük avantajlar yakalayabilirsiniz.
Amerika’da Black Friday
Amerika’da geçtiğimiz Black Friday’de 60 milyar dolarlık harcama gerçekleşti. Bu devasa rakam geçen seneye oranla %5,7 artmış görünüyor. Black Friday sadece Cuma değil önceki 2 gün satışlarını da büyük ölçüde etkiledi. Çarşamba günü 2,4 Milyar dolarlık harcama yapan tüketiciler Şükran Günü’nde ise 1,75 milyar dolarlık alışveriş ile 2017 yılına göre %30’luk bir harcama artışı sağladı. Online harcamalar ise 2017 yılının aynı dönemine oranla %33 artış gösterdi. Sektör olarak Elektronik ve Oyuncak harcamalarının ön plana çıktığı gözlendi. Online satışın bu denli yüksek olmasında havanın oldukça soğuk olması ve insanların mağaza önündeki kuyruklarda beklemeyi tercih etmemesi etkili oldu. Deloitte’in yaptığı araştırma ve bir sonraki sene öngörüsüne göre Online Alışveriş oranı 2019’da bu seneki artışından da büyük olacak gibi gözüküyor. Online alışverişteki cihazlar baz alındığında tahmin edeceğiniz gibi mobil üzerindeki siparişler desktop ve tableti ikiye katladı.
ABD – Black Friday 2018
Peki ya Türkiye?
Global bir olay olur da ülkemiz bu konuda geri kalır mı? Tabi ki hayır. Bu sene 22 Kasım’ı 23 Kasım’a bağlayan gece gerçekleşen Black Friday ülkemizde de büyük yankı buldu. Bu kutlu gün (?!?) ülkemizde İngilizce’den birebir çevrilmeyip onun yerine “Efsane Cuma”, “Şahane Cuma” gibi isimlerle anıldı. Trendyol (Efsane Günler), Morhipo (Black Sale), Sahibinden, Hepsiburada (Efsane Cuma), Gittigidiyor, N11, Amazon gibi E-ticaret devleri başta olmak üzere pek çok marka da bugünü fırsat bilerek yaptıkları indirimleri birçok mecrada duyurdu. Gratis ise Black Friday’den bize ne diyerek konsepti değiştirdi ve “Mor Cuma” indirimleri yaptı. Baştan söyleyelim indirimler öyle pek ahım şahım olmadı. Alışveriş yapanların pek çoğu bu fiyatların zaten her zamanki fiyatlar olduğunu, 1 hafta öncesinden etiket fiyatları yükseltilen ürünlerin Black Friday günü düşürülerek indirim gibi gösterildiğinden yakındı. Zaten ürünlerin çoğunun ithal edildiğini düşünürsek dolar kuru ve gümrük vergileriyle indirim namına pek birşey olmadığını rahatlıkla görebiliriz. Yine de birçok ürünü çok daha uygun fiyata aldığını söyleyenlerin sayısı da azımsanmayacak kadar fazla oldu.
Son 5 yılın Google verilerine göre Türk internet kullanıcılarının Black Friday’e olan ilgileri %4900 oranında artmış durumda. Bu cidden çok büyük bir oran.
İnternet kullanıcıları özelinde yapılan “Black Friday” konulu anketlerin ortalamasına göre bu yıl Black Friday etkinliğine Türklerin yaklaşık %67.74’i katılmış. (2017’ye oranla yaklaşık %22.54’lük bir artış var) Tüketicilerin yarıdan fazlasının hem online hem de offline üzerinden alışveriş yaptığı belirtilmiş. 2017’ye kıyasla daha fazla kullanıcı çevrimiçi alışveriş yapmış. En büyük indirimler ise tahmin edileceği gibi Elektronik ve Tekstilde yaşandı. Spor aksesuarları ve iç giyim ise en az rağbet gören sektörler oldu. Emlak ve otomobil sektörlerindeki durgunluk ise devam etti. İnternet trafiğinin 9’a katlandığı geçtiğimiz cuma e-ticaret sitelerinin trafiği yüzde 850’ye kadar arttı. Başka bir kritik detay ise sitelerdeki yüklenme hızı oldu. Hepimiz sitelerdeki (özellikle mobil tarafta) yüklenme hızının kullanıcı deneyimi ve sitede kalma süresi için ne kadar önemli olduğunu biliyoruz. Black Friday’de ise bu özellik daha bir hayati önem taşıyor çünkü sitenin yükleme süresindeki 1 saniyelik artışın bile trafik ve alışveriş oranını dramatik ölçüde etkilediği bir kez daha kanıtlanmış oldu. Yazımın sonuna gelirken Criteo tarafından Türkiye’yi kapsayan E-Ticaret alışkanlığını gösteren bir tablo yayınladı. Site trafiklerindeki artış rahatlıkla görülebiliyor ancak asıl artışın satış tarafında olduğunu görüyoruz. Yazımı bitirirken linkte sizi 2017’nin en güzel Black Friday dövüşleriyle başbaşa bırakıyorum.
Bir sonraki yazıya dek, hoşçakalın!
Türkiye – Black Friday 2018
